Paul Doumer: Từ xuất thân bình dân đến đỉnh cao quyền lực

Joseph Athanase Doumer, thường được biết đến với tên Paul Doumer (sinh 22/3/1857 tại Aurillac, Cantal; mất 7/5/1932 tại Paris), đã để lại dấu ấn sâu rộng trong lịch sử chính trị Pháp. Có thời điểm ông giữ chức Toàn quyền Đông Dương (1897-1902) và sau đó, trở thành Tổng thống Pháp từ 1931 đến 1932.

Trái ngược với những người đàn ông quyền lực khác, Paul Doumer không xuất thân từ nôi cũi danh giá. Trong một gia đình bình dân, nơi bố mẹ ông vất vả làm công nhân, Paul chỉ 12 tuổi đã chui rúc trong xưởng làm thợ khắc. Nhưng chàng trai trẻ này sở hữu một ý chí thép. Ông không chỉ đỗ cử nhân toán học ở tuổi 20 mà còn tiến xa hơn, trở thành chuyên gia tài chính chỉ sau một thời gian ngắn.

Chính trường rộng lớn mở ra trước mắt Paul khi anh gia nhập Đảng Cấp tiến Pháp và nhanh chóng được bầu làm Nghị sĩ. Đường đời của ông từng bước gắn liền với thế giới tài chính - công nghiệp, thậm chí ông còn là thành viên Hội đồng quản trị của Tổng công ty Điện lực CGE. Tuy nhiên, khi chạm đến quyền lực, lập trường chính trị của ông dần dịch chuyển.

Paul Doumer sẽ mãi được nhớ đến với những quyết định mạnh mẽ của mình khi giữ chức Bộ trưởng Tài chính, đặc biệt là việc ban hành thuế thu nhập. Nhưng khoảng thời gian ông làm Toàn quyền tại Đông Dương cũng không kém phần nổi bật. Dưới bàn tay của ông, Đông Dương lần đầu tiên mang lại lợi nhuận cho Pháp mà không cần đầu tư thêm, mặc dù điều này đã khiến nhân dân Việt Nam trả một cái giá quá đắt: bị bóc lột tận cùng về nguồn lực và tài năng.

Paul Doumer

Cuốn hồi ký sắc sảo này tái hiện khoảnh khắc lịch sử quan trọng: 5 năm quản trị Đông Dương dưới bàn tay của Paul Doumer, được mô tả qua bảy chương sách. Chương đầu tiên đưa người đọc theo bước chân Doumer trên chặng hành trình từ Paris đến trái tim của Sài Gòn xưa. Mỗi chương tiếp theo như một bức tranh đầy màu sắc về mỗi vùng đất: Tổng quan về Đông Dương, Nam Kỳ, Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Cao Miên, và Ai Lao.

Với sự quan sát tinh tường, Doumer dẫn dắt chúng ta qua từng trang sử, tái hiện câu chuyện về văn hóa, chính trị và kinh tế của từng vùng. Và trong chương kết - "Sự trỗi dậy của Đông Dương", ông tự hào nhìn lại thời gian cai trị của mình, khi ông đã xây dựng "một nền hòa bình vững vàng", "một cơ cấu chính trị và hành chính hợp nhất, nền tài chính mạnh mẽ và mạng lưới giao thông phát triển."

Bên dưới ngòi bút sắc bén của Paul Doumer, Đông Dương cuối thế kỷ XIX phô bày trước mắt người đọc, đưa họ vào một cuộc hành trình khám phá văn hóa, lịch sử và những bí ẩn của mảnh đất huyền bí này.